دکتر محمدی: محوريت مسائل محيط زيست و توسعه پايدار به تلاش بيشتر شورای اسلامی شهرها و روستاها و همراهي با دولت و دوستداران مردمی محيط زيست نيازمند است
لازمه شکرگزاري اين نعمت بزرگ فقط کنار ايستادن و حرف زدن نيست؛ چون عمق تخريب صورت گرفته به اندازه اي است که هيچ دولتي به تنهايي توان رسيدگي به آن را ندارد. دولت يازدهم نيز در شرايط فعلي که کشور دچار تحريم هاي ناجوانمردانه خارجي است و اقتصاد ايران نيز همانند محيط زيست از اين قاعده مستثني نيست و براي دميدن حيات مجدد در کالبد به کما رفته محيط زيست لازم است اقشار مختلف مردم به صحنه بيايند و با دولت همراه شوند؛ در چنين صورتي است که شايد چند سال بعد شاهد روزهاي خوش در زيست بوم ايران زمين باشيم.
در گستره جغرافيايي استان آذربايجان غربي محوريت مسائل زيست محيط و توسعه پايدار به تلاش بيشتر و همراهي با دولت نيازمند است؛ زيرا سؤالات بي پاسخ زيادي در ذهن محيط زيست دوستان وجود دارد که در سايه مديريت افراد کارآمد و عدم توجه به مقوله توسعه پايدار در منطقه مي توان شاهد ترقي و تعالي شد. تقريباً تمامي ذخاير و منابع طبيعي آذربايجان از جمله درياچه ها و تالاب ها؛ دشت ها و مراتع ؛ معادن و جنگل ها در شرايط اضطرار قرار دارند. با تکيه بر تلاش هاي صورت گرفته توسط نخبگان، اساتيد دانشگاه و دوستداران محيط زيست در سال هاي گذشته و با توجه به شرايط حساس و اميدوار کننده اين روزهاي کشور و استان ضمن حمايت مجدد از اقدامات دولت يازدهم و استاندار جديد در احيا محيط زيست و توسعه پايدار؛ پيشنهادات زير را جهت برون رفت از شرايط موجود ارائه مي کنم:
1 ) تشکيل کمسيون عالي محيط زيست استان
معضلات زيست محيطي استان آذربايجان غربي فقط به پديدة کويري و نمکزار شدن درياچه اروميه خلاصه نمي شود؛ بلکه اکنون تقريباً همه ذخاير زيست محيطي منطقة ما در خطر و نابودي قرار دارند. منطقه اي که روزگاري به خاطر حيات طبيعي و زيست بوم بکرش مورد توجه بوده است؛ باغات مستعد دشت ناب اروميه و اطراف آن به خاطر عدم توجه کافي با معضلات جدي مواجه هستند و در برخي مناطق به باغچه هاي فردي و زباله گاه تبديل شده اند، برداشت بي رويه و بدون توجه به موازين توسعه پايدار از منابع آبهاي زيززميني و معادن تهديد ديگر اين روزهاي ماست و با کمال آرامش تيشه به ريشه شهر مي زند. براي جلوگيري از افزايش اين روند مخرب و ايجاد تفکر متمرکز زيست محيطي در استان پيشنهاد مي شود کمسيون عالي محيط زيست در استانداري و با حضور شورای اسلامی شهر اروميه، سازمان هاي دولتي؛ سازمان هاي مردم نهاد يا NGO؛ کارشناسان؛ نخبگان، اصحاب رسانه، و طرفداران محيط زيست تشکيل شود و تمامي اقدامات توسعه اي استان با مشورت و نظر اين کمسيون نهايي شود. اين کمسيون مي تواند در حوزه تصميم سازي و تصميم گيري همراهي دلسوز براي محيط زيست استان و استاندار جديد باشد. در شورای اسلامی شهر اروميه کميته ای بدين منظور تشکيل يافته است. در صورتی که اين کميسيون و يا مشابه آن در مجموعة استانداری باشد بايستی با سيستم جديد و به صورت فعال بازيابی شده و با يک برنامه ای منسجم و عمل گرا اقدامات بايسته و تأثيرگذار انجام دهند.
2) حمايت از تشکل ها و انجمن هاي مردم نهاد (NGO) و دوستداران محيط زيست
در دنيا تجربه شده است که دولت به تنهايي نمي تواند از پس ماموريت نجات محيط زيست کشور بر بيايد و لازم است با استفاده از چارچوب انجمن هاي مردم نهاد محيط زيستي از حضور مردم در اين عرصه بهره گرفته شود. پيشنهاد مي شود با دستور استاندار محترم ضمن تسهيل در تشکيل انجمن هاي مردم نهاد محيط زيست؛ برخي از وظايف نگهداري محيط زيست دولت در سطح استان به اين تشکل ها و انجمن ها واگذار شود و از اقدمات اين انجمن ها در حوزه فرهنگ سازي محيط زيست حمايت هاي لازم صورت پذيرد. اين انجمن ها مي توانند به عنوان همراهاني بي ادعا کمک حال دولت جديد در حوزه هاي زيست محيطي باشند. اين مدل همکاري مردم – دولت مي تواند الگويي براي ساير استان ها نيز باشد.
3) گزينش مديران استان با محوريت تفکر توسعه پايدار
يکي از مهمترين دلايل به وجود آمدن تراژدي زيست محيطي در برخي استان ها در سال هاي گذشته عدم توجه مديران دولتي به اصول توسعه پايدار و حتي برخي مواقع عدم آشنايي با اين اصول بوده است و در نتيجه ما شاهد اين تخريب هاي گسترده هستيم؛ هنوز هم خيلي ها نمي دانند با چه تفکري مديران قبلي به افزايش کارخانه هاي توليدي در قالب شهرک هاي صنعتي مانند فولاد، پتروشيمي و غيره افتخار مي کنند و هنوز هم نمي دانيم در آينده با اين مولدهاي آلودگي چه خواهيم کرد؟ کما اينکه هنوز مشکل دفع بهداشتي فاضلاب شهرک صنعتي فاز 2 اروميه و شهرک گلمان به نحو شايسته ای حل نشده است که در مسير جادة شهيد کلانتري بوي تعفن آن معضل آفرين شده است. با توجه به اين مطلب پيشنهاد مي شود استاندار محترم در صورت امکان در گزينش مديران آينده استان به تعهد و توانايي علمي و فني آنها به اصول توسعه پايدار توجه کافي نمايند. هم چنين در اين حوزه پيشنهاد مي شود نسبت به ارتقاي سطح سازمان هاي درگير در موضوعات زيست محيطي از جمله سازمان حفاظت محيط زيست؛ سازمان صنعت، معدن و تجارت؛ اداره کل منابع طبيعي؛ سازمان جهاد کشاورزي؛ شرکت آب و فاضلاب؛ و شرکت سهامي آب منطقه اي استان و حتی رسانه های ملی و استانی توجه خاصي صورت گيرد. در سالهاي گذشته شاهد بوده ايم که برخي از اين سازمان ها در مناسبات استان فقط حضور فيزيکي و تشريفاتي داشته اند و در خيلي مواقع نسبت به معضلات زيست محيطي رويکردي منفعلانه داشته اند.
4) استفاده از ظرفيت علمي نخبگان در احيا محيط زيست آذربايجان غربي
در سال هاي گذشته با وجود تمامي ناملايمتي هاي صورت گرفته با انگيزه کمک به کشور و مردم تلاش کرده اند تا باري از دوش دولت و مردم بردارند، حال با روي کار آمدن دولت يازدهم و انتخاب فردي با سابقه همچون آقاي سعادت بعنوان سکاندار استانداري آذربايجان غربي اميدها در دل براي ايجاد فضاي خدمت زنده شده است. در همين راستا فقط در يک مورد تيمهايي از نخبگان و دانشگاهيان که در سالهاي گذشته ساعت ها کار کارشناسي بر روي موضوع درياچه اروميه انجام داده اند و حتي بسته اي آماده براي نجات درياچه دارند، اعلام آمادگي کرده اند که با استاندار جديد و دولت يازدهم براي نجات اين درياچه همکاري نمايند. اين تيم ادعا دارند که روش هاي پيشنهادي آنها مفيدترين، سريع ترين و کم هزينه ترين راه براي احياي فازبندی شدة درياچه است. نخبگان در حوزه هاي ديگر زيست محيطي نيز پيشنهاداتي دارند، کافي است کمي به آنها اعتماد شود و کمي از اقدمات آنها حمايت شود. پيشنهاد مي شود جهت بهره بردن از ظرفيت هاي علمي نخبگان در حوزه هاي مختلف از جمله موضوعات زيست محيطي استان؛ آيين نامه اي توسط استانداری آماده و به مسؤلان دستگاه هاي اجرايي ابلاغ شود و از مديران سازمان هاي ذيربط خواسته شود که به طرح هاي خاک خورده نخبگان ارزش قايل شوند.
5) استفاده از ظرفيت هاي بين المللي براي احيا درياچة اروميه
مديريت منابع طبيعي و توسعه پايدار همواره يکي از موارد مورد تأکيد سازمان هاي بين المللي بوده است و سازمان هاي زير مجموعه اين سازمان ها تجربه هاي گرانبهايي در اين حوزه ها دارا هستند؛ يکي از موارد اين اقدامات فعاليت هايي است که دفتر عمران سازمان ملل (UNDP)در ايران به همراه يونسکو در خصوص درياچه اروميه انجام داده است اما متأسفانه مسؤلان وقت استان با وجود سفر هاي متعدد و ادعاي توجه به مناسبات بين المللي؛ از اين ظرفيت بهره برداري بهنگام نکرده اند، بنظر می رسد به دليل عدم وجود تجربة علمی و فنی مسؤولان سازمانها و کارشناسان آنها فرصت انجام چنين کاری را نداده است، زيرا کار کردن با کارشناسان خارجی لم خاص خودش را دارد. در کنار اين سازمان ها، کشور هاي پيشرفته هم در اين حوزه ها داراي توان فني شايان توجهي هستند. پيشنهاد مي شود کميسيون پيشنهادی در استانداري با همکاری دستگاه های اجرايي، دانشگاهها و شورای اسلامی شهر اروميه جهت پيگيري استفاده از اين ظرفيت هاي بين المللي پيشگام شود. البته براي نيل به اين هدف مهم مي توان اولين کنفرانس ائتلاف جهاني براي نجات درياچه اروميه بهره جست، که در سال جاری و در تاريخ های 30-27 بهمن ماه (به عنوان زير کنفرانس 32 مين کنگرة بين المللی علوم زمين ايران) در دانشگاه اروميه و با همکاری سازمان های استانی برگزار می شود. به نظر مي آيد با توجه به علاقة ويژه دولت يازدهم به سياست خارجي، اين رويکرد جديد مي تواند آغازي مبارک براي اقدامات بزرگ تر در سطح ملي و بين المللي باشد.
در خاتمه، خاطر نشان مي شود که نخبگان، دانشگاهيان، شورای اسلامی شهر اروميه و اصحاب رسانه به عنوان سربازان فداکار جامعه و همراهان هيمشگي مردم اعلام آمادگي مي کنند که در اين مسير سخت در کنار دولت و مردم باشند و تلاش کنند از هر چه يادگرفته اند و هر آنچه در توان دارند براي تغيير وضع موجود بهره ببرند و در راستاي انجام اين مأموريت تاريخي از مردم، دولت يازدهم و استاندار جديد انتظار دارند که فضا و اعتماد کافي را در اختيار آنان قرار دهند.