سومین جشنواره انگور با شکوه هر چه تمام در حال برگزاری است
و این بار همزمان با برداشت انگور یکی از محصولات مهم و استراتژیک آذربایجان غربی، سومین جشنواره انگور به همت شهرداری ارومیه با هدف معرفی توانمندی ها و پتانسیل ها و حفظ آیین، آداب و رسوم منطقه به گردشگران داخلی و خارجی، تبیین نقش انگور در اقتصاد کشاورزی، ارائه طرح های توجیهی فنی کشت انگور و احیای دوباره باغ های انگور در دهکده ساحلی چی چست ارومیه به مدت 5 روز آغاز به کار کرد.
دهکده ساحلی چي چست از مناطق زیبا و و دیدنی شهر ارومیه در ساحل نیگلون و نمکین دریاچه ارومیه است که اینک در حال رقم زدن باشکوه ترین جشن احیای سنت های قدیم ارومیه است که برای رسیدن به آن باید مسافت 35 کیلومتر از شهر ارومیه را طی کرد تا به محل برگزاری جشنواره انگور رسید.
محوطه برگزاری سومین جشنواره انگور (دهکده توریستی و تفریحی چی چست) یادآور سنت های اصیل خطه آذربایجان غربی است، سنت هایی که یادآور سادگی و لطافت زندگی مرمان این دیار است، سنت هایی که با گذر زمان به دست فراموشی سپرده شده، سنت هایی که برای بسیاری از نوجوانان و جوانان ناشناخته است، سنت هایی که درسومین جشنواره انگور دوباره در حال احیا شدن هستند .
در بدو ورود به محوطه سومین جشنواره انگور، بوی خوش پخت دوشاب (شیره انگور به زبان فارسی) به مشام می رسد، دوشابی که مراحل خاص پخت را طی می کند تا بر سر سفر های رنگین مردمان این دیار قرار گیرد.
برای تهیه دوشاب ، پس از اتمام چیدن انگور، محصول جمع‌آوری شده در مكانی كه قبلاً برای له كردن و پختن دوشاب آماده شده قرار داده می‌شود و پس از خنک شدن هوا و در هنگام عصر مردان جوان خانواده اقدام به له كردن انگورها درون چاله‌ای مخصوص در اصطلاح محلی چرز می نمایند و سپس شیره به دست آمده را پس از عبور دادن از صافی‌های مخصوص درون خمره‌های بزرگ سفالی و در اصطلاح محلی (تاغار) ریخته و 7 ساعت بعد از ماندن در تاغار به آن خاک سفیدی( آغ توپراق) زده می شود ( این خاک خاصیت تصفیه كنندگی دارد و باغداران آن را با مهارت خاصی از معدن‌های موجود در كوه‌های اطراف تهیه كرده و قبل از افزودن به شیره آن را الک كرده و زیر آفتاب پهن می‌كنند تا كاملاً خشک شود) ، بعد از اضافه کردن خاک سفید به شیره انگور آن را هم زده و تا طلوع آفتاب در انتظار نشسته تا شیره انگور زلال شود و سپس کف روی آن را جمع کرده و شیره زلال انگور را در دیک بزرگی (تیان ) می ریزند تا پخته شود و البته در هنگام پخت به شیره آن سفیده تخم مرغ می زنند چرا که که این سفیده از بین برنده ناخالصی های شیره انگور است و بعد از گذشت این مراحل دوشاب در مدت یک ساعت آماده می شود.
بنا به آداب و رسوم دیرینه مردم مهمان نواز این دیار ، آشنایان دور و نزدیكی كه در روز دوشاب پزان ، برای عرض تبریک به صاحب باغ وارد منزل یا باغ وی می‌شوند ، با تعارف شربت انگور از آنان پذیرایی می‌كند .
پس از اتمام مراسم دوشاب پزان، زنان با تجربه خانواده، از تفاله انگور که بعد از له شدن در دستگاه منگنه ریخته شده است برای درست کردن سرکه محلی (تورشه سویه) استفاه می کنند .
چند قدم آن طرف تر از آیین دوشاب پزان ، آیین تولید عرق بادر شبو در حال تهیه است، گیاه بادرشبو«بادرشبی» یکی ازگیاهان دارویی است که در شهر ارومیه کشت می شود و تهیه عرق این گیاه یکی از سنت های قدیمی خانواده های ارومیه ای است که به شکل سنتی انجام می پذیرد و این امر به عنوان یک سنت ویژه با آیینهای خاصی و به وسیله دستگاه های تعریق صورت می‌گیرد وهرساله از اواسط مرداد ماه تا اواسط شهریور ماه در کوچه پس کوچه ها و روستاها و باغات شهر اورمیه عطر دلنشین بادرشبو به مشام می رسد.
وسایل تعریق در ارومیه که به زبان محلی نی قازان گفته می شود شامل یک دیگ و یک کلاهک است که کلاهک آن به شکل مخروط ساخته شده و دارای یک محفظه آب سرد است که به محض گرم شدن عوض می شود.
اهالی این دیار به پاکیزگی وسیله عرق گیری بادرشبو و خود شخص عرق گیرنده اهمیت زیاد می‌دهند چون عرق گیری در اواسط تابستان انجام می گیرد، حال و هوای خاصی در بین خانواده بوجود می آید و در هنگام عرق گیری ، بزرگان برای کوچکترها دعا می کنند و آرزو می کنند که شربت بادرشبو ازدواج فرزندانشان را از همین محصول بنوشند.
بعد از گذر از مراحل تهیه بادرشبو، منظره کوچکی از یک حیاط روستایی دیده هر بینده را به خود جلب می کند، منظره کوچی که تداعی کننده زندگی ساده روستایی است، حیاطی که با نمادهای چون خاصی خانه کوچک گلی (کند ائوی) با درب های آبی ، پوشش بلندی از علف های خشک شده به نام تایا برای خوراک دام، درخت سبز، حوضچه کوچک آب و قفسه نگهدای مرغ (به زمان محلی نین) و قالاخ (انباشته فضله و پهن گاو و گوسفند ) آراسته شده است .
در کنار حیاط روستایی ، زندگی ساده عشایر در قاب یک سیاه چادربه نمایش گذاشته شده . عشایر آذربایجان غربی با دارا بودن 15599 خانوار و جمیعتی بالغ بر 103902 نفر در قالب 12 ایل و طایفه مستقل جزو سومین استان عشایری کشور از بعد جمیعت است که این عشایر بیشتر در منطقه ماکو، پلدشت و در ارومیه در قسمت زیوه ساکن شده اند .
سیاه چادر ویژه منطقه آذربایجان غربی با وسایلی چون صنایع دستی عشایر چون جوراب، دستکش پشم و گبه ، گچه(فرش) و کپنه (لباس چوپان) آراسته شده است .
در آن سوی محوطه، فضای سبزی دیده می شود که آرم شهرداری ارومیه بر آن نقش بسته شده ، این فضای سبز همان زمین شیب دار به زبان محلی ورزن است که از آن برای خشک کرن انگور و تبدیل آن به کشمش استفاده می شود که رنگ این نوع کشمش قهوه ای متمایل به سیاه است و البته یک نوع کشمش به نام سبزه به رنگ زرد روشن و قهوه ای خرمایی (انگور دانه دار آغشته به محلول قلیایی مجاز) را نیز بر روی ورزن خشک می کنند.
رو به روی ورزن ، کلبه چوبی کوچک از شاخ و برگ درختان دیده می شود که از آن آونگ های انگور (در زبان محلی میلاخ) آویزان شده است ، بخش عمده ای از میوه انگور به صورت تازه خوری در تابستان و پاییز استفاده می شود و بخشی به صورت آویز بصورت نیمه آبدار«میلاخ» تا فصل زمستان نگهداری و در ایام سرد زمستان و به ویژه در شب یلدا مصرف می شود .
در پایان گفتنی است؛ سومین جشنواره با شکوه انگور با محوریت معرفی توانمندیها و پتانسیل ها و حفظ آیین، آداب و رسوم منطقه به گردشگران داخلی و خارجی ، نقش انگور در اقتصاد کشاورزی ، گردشگری ، صنعت و کار آفرینی ، شناساندن انواع گونه های انگور تا 28 شهریور ادامه خواهد داشت .
گزارش از مریم نقی پور