شکوفه های زرد بیدمشک، فرا رسیدن بهار را در ارومیه نوید می دهد

بیدمِشک ( سالیکس کاپری) درخت یا درختچه ای زینتی است که دارای گل های زرد کم رنگ به شکل دم گربه است، ارتفاع درخت بید مشک به ۹ متر می رسد و این درخت، گیاهی است از نژاد بید که اندازه آن از بید معمولی کوچک تر ولی سنبله های آن دارای اسانس معطری هستند که این درخت به صورت درختچه هایی درکنار نهرها یا در حاشیه باغ های شهرهای آذربایجان غربی بخصوص در شهرهای ارومیه، سلماس و خوی کاشته می شود می توان دید.

شکوفه های بیدمشک معمولا هفته های آخر اسفند ماه باز و عرق کشی از آن نیز به صورت سنتی و صنعتی دراواخر اسفند و اوایل بهار انجام می شود، عرق بيدمشک مهمترين فرآورده اين شکوفه هاست که از ساليان دور توسط ساکنان آذربايجان غربي تهيه و به بازار مصرف عرضه شده است.

شکوفه هاي بيدمشک که در اصطلاح محلي (پيش پيشا) خوانده مي شود علاوه برتهيه عرق آن به عنوان شربت گوارا برای میهمانان نوروزی، در صنعت نقل سازي منطقه نيزبه کار مي رود به طوري که نقل بيدمشک اروميه به ویژه نوع ابریشمی آن يکي از نقل هاي پرطرفدارمسافران به اين شهر و همچنین درایران و آن سوی مرزها نیز به عنوان سوغات خاص این دیار زبانزد عام و خاص است .

موعد نوشیدن عرق‌ بیدمشک ایرانی در راه است

سطح زیر کشت این محصول در این استان به درستی مشخص نیست، اکثرا این درخت در اطراف زمین های زراعی، کنار جوی های آب و زهکش ها کشت می شود، ولی بر طبق آمار  آذربایجان غربی با تولید سالانه بیش از 800 تن بیدمشک و عرق آن رتبه اول کشور را در این زمینه دارد.

برای اهالی این شهر چیز عجیبی نیست که قدم به قدم و مقابل در باغ هر کلبه کوچک جاده‌های اطراف شهر، دیگ‌های بزرگی است که خانواده باغدارها مشغول پختن رب یا گرفتن عرقیانی مثل بیدمشک، بادرنج بویه و نعناع هستند. دیدن این مناظر و بوییدن این گیاهان بسیار جذاب و دیدنی است. در واقع ارومیه یکی از قطبهای تولید عرقیات گیاهی در کشور است که بخش اعظم آن را نیز عرق بیدمشک تشکیل می دهد.

تهیه عرق بید مشک در آغازین روزهای بهار یکی از سنتهای خانواده های آذربایجانی به ویژه خانواده های ارومیه ای است که به شکل سنتی انجام می پذیرد و این امر به عنوان یک سنت ویژه با آیینهای خاصی و به وسیله دستگاههای تعریق صورت می‌گیرد.

وسایل تعریق در ارومیه که به زبان محلی نی قازان گفته می شود شامل یک دیگ و یک کلاهک است که کلاهک آن به شکل مخروط ساخته شده و دارای یک محفظه آب سرد است که به محض گرم شدن عوض می شود.

مردم این دیار سعی می کنند تا قبل از شروع بارندگی های بهاری «یش پیشا» ها را چیده و عرق آنها را بگیرند چراکه برخورد باران با این شکوفه ها و نشستن قطره های باران بر روی آن ، کیفیت و مطلوبیت عرق گرفته شده را می کاهد.

اهالی ارومیه به پاکیزگی وسیله عرق‌گیری بیدمشک و خود شخص عرق گیرنده اهمیت زیاد می‌دهند چون عرق گیری همزمان با آغاز بهار انجام می گیرد ، حال و هوای خاصی در بین خانواده بوجود می آید و در هنگام عرق گیری ، بزرگان برای کوچکتر ها دعا می کنند و آرزو می کنند که شربت بیدمشک ازدواج فرزندانشان را از همین محصول بنوشند.

عطر و طعم عرق بیدمشک از زمانهای دور، مد نظر بوده و این امر باعث شده تا بسیاری از مردمان آذربایجان غربی عرق بیدمشک را در شیشیه های مخصوص عرقیات در مکان سرد در خانه های خود داشته باشند تا در هنگام نورزو و در مراسمات عروسی و به ویژه خواستگاری از آن استفاده کنند.

معرفی فناوری استحصال بیدمشک و بادرنجبویه برای ثبت در فهرست آثار ملی و میراث معنوی یکی از اقدامات است که سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی در دستور کار خود قرار داده، آذربایجان غربی یکی از استانهای غنی در استحصال عرقیات گیاهی کشور بوده که در شیوه سنتی استحصال عرقیات به ویژه بیدمشک و بادرنجبویه، از دستگاهی به نام "نی قازان" استفاده می شود، که شامل یک دیگ و یک کلاهک است.

معیارهای ثبت اثر در این پرونده به لحاظ حفظ هویتهای فرهنگی، دانش و فنون تجربی مردم در شیوه های استحصال سنتی، مزایای پزشکی و درمان برخی بیماریها، استفاده از شربت این عرق در مهمانیها و اعیاد رسمی توسط خانواده ها مورد توجه قرار گرفته است.

خواص درمانی بیدمشک

ازخواص عرق بیدمشک می‌توان گفت، طبیعت آن سرد و‌تر است. مقوی قوای دماغی، قلب، مفرح روح، ملین مزاج، ضد سر درد و درد‌های عضلانی، پایین آورنده قند خون و آرام بخش است و چنانچه عرق بید مشک بدون مواد شیرین کننده مصرف شود ، به میزان قابل توجهی قند خون را کاهش می‌دهد.

غیر از خواص درمانی شکوفه های بیدمشک، پوست درخت و برگ های آن نیز خاصیت ضد انگلی داشته و جوشانده آن انگل ها و کرم های معده و روده را از بین می برد.

نهضت در ختكاري در شهر اروميه آغاز شد توصیه های ایمنی چهارشنبه آخر سال آتش نشانی ارومیه